4. Rzeczownik

4b. Odmiana rzeczownika

4b.1.
Kolejno np.: zima (podmiot); pogody (podmiot w D.); przyjaciółce (dopełnienie); szkołę (dopełnienie); tramwajem (okolicznik sposobu); o książce (dopełnienie); Aniu (poza związkami zdania); śnieg (podmiot); słońca (dopełnienie); ojczyźnie (przydawka); trenera (dopełnienie), uczniem (orzecznik); kanapie (okolicznik miejsca); kochanie (poza związkami zdania)

4b.2.
(D. kogo? czego?) Kraka; (Msc. w/o kim? w/o czym?) jaskini; (N. z kim? z czym?) Wzgórzem; (C. komu? czemu?) szewczykowi; (B. kogo? co?) kopiec; (B. kogo? co?) dowód; (D. kogo? czego?) miłości; (D. kogo? czego?) przywiązania

4b.3.
geniusz – geniusza (osoby genialnej), geniuszu (genialnych zdolności); kasztan – kasztana (owocu drzewa), kasztanu (koloru); marsz – marsza (utworu muzycznego), marszu (maszerowania); strach – stracha (upiora), strachu (lęku); tenor – tenora (śpiewaka), tenoru (rodzaj głosu); zamek – zamka (urządzenia zamykającego), zamku (obronnej budowli);
(1) Orkiestra grała Marsza weselnego Feliksa Mendelssohna.
(2) Za pomocą kompasu określiliśmy kierunek marszu.

4b.4.
Kolejno: Włochach, Włoszech, Włoszech, Niemczech, Włochach, Niemcach

4b.5.
Błędny jest ostatni przykład (powinno być: Widzę dziadków, psy, fotele). dziadek – żywotny, osobowy; pies – żywotny, nieosobowy; fotel – nieżywotny, nieosobowy

4b.6.
didaskalia, majtki, nożyce, otręby, sanki, spodnie, skrzypce, wczasy

4b.7.
bieganie, łoskot, miłość, młodzież, niechęć, piasek, warkot, woda, żelazo

4b.8.
Wprowadzono nowe ceny benzyny. Zmieniono politykę importową. Obniżyła się wartość eksportu. Kierowców ostrzeżono przed gołoledzią.

4b.9.
a) Użyte formy są poprawne.
b) Niepoprawne formy: chryzantem, poręcza, pomarańcz, wsza, strucel, małża, podeszew, chorągwia

4b.10.
Formy liczby mnogiej nie powstają przez zwyczajne dodanie końcówki do form liczby pojedynczej, ale następuje zupełna zmiana formy wyrazu.

4b.11.
przyjaciół, przyjaciółmi, przyjaciołom, przyjaciele, przyjaciół, przyjaciółmi, przyjaciół

4b.12.
Kolejno: poganie, chrześcijan, pogan, dworzan, mieszczan, dominikanów

4b.13.
Oblicz to w przybliżeniu. Nie kłam bezczelnie. Uważaj pilnie na wszystko. Pilnuj go. Nie wprowadzaj mnie w błąd. Widzi niewyraźnie. To mu przeszkadza. Odgadł to po wyrazie jego twarzy. Nagle wszystko zrozumiał. Nie widzi w ciemności.

4b.14.
Kolumnami: uszy, uszy, uszy, uszu, uszu, uszami.

4b.15.
Kolejno: oko, oko, oczom, oczach, oka, oczami/oczyma, oczy, oczach, oczami/oczyma, oczami/oczyma, okami, ok, oka, okami, oka

4b.16.
Kolejno: uszy, uszami, uszu, uszom, uszu, uszy, uszu, ucha, uchami, uchami, uszami

4b.17.
Kolejno: nasienie, nasion, nasiona, ziele, zioła, ziołami, ziół, zioła, nasiona

4b.18.
(1) Pokarmem źrebięcia jest mleko klaczy. (2) Kilkoro źrebiąt hasało po zagrodzie.

4b.19.
Kolejno: panią, pani

4b.20.
Kolejno np. liceum, technikum, licea, techników, muzeów, Muzeum, muzeach

4b.21.
Np.: (1) Stryj Tadeusza był sędzią; Tadeusz sędziego bardzo cenił. (2) Telimena flirtowała z hrabią, bo chciała wyjść za hrabiego za mąż. (3) Ksiądz Robak był niepodobny do innych księży.; rzeczowniki sędzia, hrabia, ksiądz wyróżnia odmiana mieszana (przymiotnikowa i rzeczownikowa)

4b.22.
Odmieniane w liczbie pojedynczej i mnogiej: chleb, kosa, pole, rolnik, wieś (łączą się z liczebnikami głównymi)
Odmieniane tylko w liczbie pojedynczej: jedzenie, pogoda, siano, zręczność (nie łączą się z liczebnikami)
Odmieniane tylko w liczbie mnogiej: dożynki, grabie, wakacje, widły
Spośród podanych tylko grabie i widły łączą się z liczebnikami zbiorowymi)

4b.23.
Np.: (1) Wczoraj były urodziny mego taty. (2) Usta Ali ułożyły się w podkówkę.;
Te rzeczowniki łączą się z liczebnikami zbiorowymi i wymagają czasownika w liczbie mnogiej

4b.24.
dwaj mężczyźni, dwóch mężczyzn, dwa ubrania, dwie koszule, dwoje spodni, dwoje nożyc, dwoje obcęgów, dwoje sanek

4b.25.
Poprawne: wyrąb, sweter, ugór, rożen, widnokrąg, plaster, ozór, barłóg, łabędź, filtr, mól, cerkiew

4b.26.
topora, piasku, teatru, tenisa, proszku, młota, grejpfruta, makijażu, wołu

4b.27.
profesorowie, widzowie, aniołowie, opiekunowie, premierzy, aniołki, ministrowie, łotrzy (albo łotry), ruszty

4b.28.
meczów, stróżów, wakacji, klejów, chemikaliów, szprotów, widelcy;
żalów, cywilów, kalendarzy, krajów, gramów, cukierni, koców;
hoteli, medali, arkuszy, przebojów, marynat, świń, miesięcy

4b.29.
dziecko, kość, liść, koń, ksiądz, pieniądz.

4b.30.
księgowy, leśniczy, myśliwy, borowy, woźny;
np.: księgowy odmienia się jak jabłkowy: M. księgowy, D. księgowego, C. księgowemu, B. księgowego, N., Msc. z/o księgowym

4b.31.
mężczyzna, oszczerca, poeta; osobliwość odmiany tych rzeczowników polega na tym, że są one rodzaju męskiego, a odmieniają się jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego (np. mężczyzna jak ojczyzna, oszczerca jak lwica, poeta jak kobieta)

4b.32.
płotu, domku, nauczycieli

4b.33.
Kolejno: piłka, pysk; nieudolność, działaczy, kluby, wykształcenia, trenerzy, piłkarze; kibice; działaczy, kariery, piłkarzy, granicą, porażka, Levadią, poziom, ekstraklasy, klęska, reprezentacji; cudem, latach, drużyna, chorobą, futbolu; wynik, stan, mundial, Euro; trupa, piłki, działaczy, mundial