Ortografia 4-6. Rozdział 1

1. Pisownia wyrazów z u, ó

1.1. —

1.2. —

1.3.
Na przykład: które – kto; mówić – mowa; słów – słowo

1.4.
W języku polskim częściej piszemy literę u niż ó

1.5.
Kolejno: autobus, samochód, niektórzy, niepokój, podróż, upał

1.6.
Podkreślić należy wszystkie wyrazy oprócz wyjazd oraz z

1.7.
Kolejno: usiadł przy biurku; rozpoczął naukę; czytał lekturę; uzupełnij lukę; kupiła bluzkę; włożył fartuch; upiekł kurczaka; otworzył puszkę; przyrządził surówkę; posprzątał kuchnię; zapiął kurtkę;
przeskoczył strumyk; przepłynął rzeczułkę; złowił szczupaka; znalazł dziuplę

1.8.
Kolumnami: luka, rumor, ruina, budulec, buta; urok, amulet, unia, smutek, auto

1.9.
Kolejno: zarozumialec, lekkoduch, dureń, głupiec, awanturnik

1.10.
a) Kolejno: dzidziuś, pępuszek, ładniutki, babunia, dziadunio, Danusia, leniuch, lizus
b) np. brzuś, paluszek, śliczniutki, mamunia, żabusia, serdunio, świńtuch, chytrus

1.11.
Kolumnami: budzi szacunek; otrzymuje podarunek; stawia warunek; określa gatunek; prosi o ratunek; odnosi pakunek; udaremnia rabunek; zaprasza na poczęstunek; wystawia rachunek; zmienia kierunek

1.12.
Kolejno: krasnoludek, autor, wujek, mruk, urwis, karuzela, szalupa, kubek, makulatura, struna

1.13.
Kolejno: pracuję, leniuchujesz, haruje, opiekujemy się, marnujecie, wykorzystują

1.14.
Np. haruję, maluję, szpanuję, strofuję

1.15.
Kolejno: poczęstuj się, spróbuj, marnuj, informuj, rozwiązuj, kupuj, opiekuj się

1.16.
Kolumnami: rogi – róg, wozy – wóz, łodzie – łódź, obozy – obóz; ogrody – ogród, bory – bór, stogi – stóg, noże – nóż; rowy – rów, doły – dół, dzioby – dziób, samochody – samochód

1.17.
Kolumnami: krowa – krów, głowa – głów, droga – dróg, pole – pól, szkoła – szkół, słowo – słów, prośba – próśb; przygoda – przygód, załoga – załóg, zagroda – zagród, noga – nóg, stopa – stóp, podłoga – podłóg, robota – robót

1.18.
Kolejno: lodzie, lodów, lodu, lód, lodu, lodzie, lodzie, lody

1.19.
Gdzie mam to ułożyć? – Ułóż to na półce. Otworzyć trochę okno? – Otwórz szerzej. Może ci pomogę? – Proszę, pomóż mi. Czy mam pokroić cały chleb? – Pokrój połowę. Czy Janek poszedł do sklepu? – Nie, ty pójdź. Napoić konie? – Napój wszystkie zwierzęta.

1.20.
Kolejno: kózka, krówka, trzódka, bródka, główka, nóżka, dróżka, brzózka, podkówka

1.21.
Kolumnami: lodowy – lód, mroźny – mróz, chłodny – chłód, głodny – głód; chodzić – chód, otworzyć – otwór, grodzić – gród, wozić – wóz

1.22.
Kolejno: wieczór, wieczorówka; ogród, ogrodnik

1.23.
Kolejno: ból, ból, bólu, ból; północ, północy, północą

1.24.
Kolejno: pióra, pierzą się, pióra, opierzone, pierzaste

1.25.
Kolejno: wlecze, wlókł; gniecie, gniótł; plecie, plótł; niesie, niósł

1.26.
a) Wierszami: gniótł, gniecie, plótł, plecie, przywiózł, przywiezie, wiódł, wiedzie, wlókł, wlecze
b) Litera ó może się wymieniać na litery o i e.

1.27.
Kolumnami: nastroić – nastrajać – nastrój, chłodzić – schładzać – chłód, ogrodzić – ogradzać – ogród; ustroić – ustrajać – ustrój, chodzić – chadzać – chód, przekroić – przekrawać – przekrój

1.28.
a) ugniótł – ugniotę – ugnieść – ugniatać;
wplótł – wplotę – wpleść – wplatać;
doniósł – donosi – donieść – donaszać;
zmiótł – zmiotę – zmieść – zmiatać
b) Litera ó może się wymieniać na litery o, e, a.

1.29.
Kolejno: listów, psów, kwiatów, znaczków, rumaków, ptaków, obrazów

1.30.
Np. Człuchów, Żyrardów; Zającówna, Nowakówna; kablówka, kremówka

1.31.
Kolejno: ósemką, ósemki, ósmy, ósmego; ówcześni, ówcześnie, ówdzie; ów, ów

1.32.
król: král (czeski), король (rosyjski, ukraiński), kralj (chorwacki)
chór: хор (rosyjski, ukraiński), Chor (niemiecki), choir (angielski), chorus (łacina)
góra: hora (czeski), гора (rosyjski, ukraiński), гара (białoruski)

1.33.
Kolumnami: królowa, córeczka, wróżba; różowy, górzysty, źródlany; próbować, różnić, kłócić

1.34.
kłócić się, tchórzyć

1.35.
Kolejno: śród, pól, ruczaju, pagórku, gaju, dwór, podmurowany; warkoczu, bób, wysmukły, oczu
Można wymienić śród : środkowy; pól : pola; dwór : dwory; bób : boby

1.36.
Wyrazy z ó: wróbel, jaskółka, sójka, myszołów, gżegżółka
Wyrazy z u: kukułka, kuropatwa, kruk, puchacz, głuszec, żuraw, struś, papuga

1.37.
Kolejno: wróżbiarz, wróżbita, wróż; wróżyć; wróżba; wróżebny; wróżenie

1.38.
Kolejno: córka, próba, góra, sokół, król, równik

1.39.
Kolumnami: królowanie, wyróżnienie, próbowanie, skracanie; próżnowanie, spóźnienie, włóczenie, kłócenie
Np. Możliwość spotkania z kombatantami to dla nas wyróżnienie. Bardzo państwa przepraszam za spóźnienie.

1.40.
czółno, dół, góra, jaskółka, łódka, pagórek, podróż, podróżnik, północ, pszczółka, równik, wąwóz, wieczór, wschód, zachód, źródło

1.41.
górski, kłótliwy, ogólny, ówczesny, płócienny, podskórny, pożółkły, próżny, równy, różny, spróchniały, tchórzliwy, włóknisty, źródlany

1.42.
górować, kłócić się, królować, podróżować, próbować, prószyć, próżnować, równać, różowieć, skrócić, spóźnić się, tchórzyć, wróżyć, wyróżnić

1.43.
głównie, krótko, ówcześnie, późno, próżno, różnie, szczegółowo, tchórzliwie, współcześnie, żółto

1.44.
Kolumnami: rzecowniki: kłótnia, próba, równość, różnica;
przymiotniki: żółty, krótki, próbny, próżny, różny;
czasowniki; żółcić się, skracać, kłócić się, opróżniać, równać

1.45.
Kolejno: królewna, róża, wróżka; kłótliwy, późny, różowy; ósmy, siódmy, szósty; mówić, spóźniać się, wróżyć; głównie, różnie, wkrótce

1.46.
Kolejno: półlegalnie, półżartobliwie, półkolem, półżywi, półtora, północno-zachodniej

1.47.
Kolejno: półciężarówką, półkolonii, półgolfie, półobrót, półserio
Pół piszemy przez ó, bo wymienia się na połowa.

1.48.
Np. Krótkofalarstwo było kiedyś bardzo popularnym hobby.
Słuchacze zasiedli półkolem wokół ogniska.

1.49.
Kolejno: żółto, żółć, żółci się; tchórzliwie, tchórzostwem, stchórzył

1.50.
Kolejno: późno, kózka, nóżki, dopóty, dopóki, stół, mów

1.51.
Kolumnami: bezchmurna noc, leciutki wietrzyk, niewysoka góra, niedostępna kryjówka;
wyczuwalny nastrój, późna pora, długie minuty, rosnący niepokój;
Młodziutka Ariadna, córka króla, mroczne krużganki, maczuga Tezeusza/Herkulesa;
lwia skóra, potwór Minotaur, budowa labiryntu, genialny budowniczy
wolny naród, wygasły wulkan, lód na rzece, poziom wód, brukowane drogi, ówcześni rzeźbiarze, centrum miasta, produkcja papieru

1.52.
Kolumnami: zauważyć zmiany, wzbudzić niepokój, wyczuć fałsz, podsunąć plan; siedzieć do późna, wyjść z kryjówki, dostrzec w górze, tworzyć wspólnotę;
oblegać gród, przypuścić szturm, strzec murów, podnosić bunt; przynieść rezultat, zbudować dom, udawać zdziwienia, ukryć się w sitowiu; stłumić bunt, rzucić włócznię, wzbudzić szacunek, zwrócić uwagę; wypróżnić szuflady, zrugać łobuziaków, wyrównać rachunki, wypróbować samochód

1.53.
W pewien wieczór, gdy sztuczny słowik śpiewał, a cesarz leżał w łóżku i słuchał, coś w ptaku chrupnęło, wszystkie kółka posypały się wokół, a muzyka umilkła. Cesarz obudził się zdrów. Jego służba jeszcze nie wróciła. Wówczas rozkazał żywemu słowikowi: „Musisz zostać ze mną na zawsze!” Ptaszek powiedział: „Nie mogę zbudować gniazdka w pałacu, ale pozwól mi przylatywać od czasu do czasu. Będę śpiewał o tym, co przed tobą ukryte. Zaglądam do rybaków, wieśniaków, do wszystkich, którzy są z dala od ciebie. Ale nie mów nikomu o mnie.” I słowik wyfrunął przez okno.

1.54.
Malutki zając mieścił się w skulonej dłoni. Wyglądał jak ­kulka puchu z delikatnego futerka, duża jak pompon na pantoflu. Łebek miał zakończony z przodu nosem, z tyłu uszami, a z boków wypukłymi oczami. Przytulał się do ludzi, drzemał ufnie na ich kolanach, rozgrzewał się w łóżku rozciągał się na poduszce. Lubił jeść, ruszając nosem, liście z buraków. Kiedy złamał łapkę, pogodnie znosił ból, nie stracił ani humoru ani apetytu Później przebierał chorą łapką równie prędko jak drugą.

1.55.
Kolumnami: tabun, cudak, psikus, półka, śpiwór; szczegół, trud, odór, plusz, puszcza

1.56.
Kolejno: udo, udawać, uśmiech, uważać, użyteczny;
misiu, Zbychu;
córuchna, dzieciuch, maluszek, rzeczułka;
górują, próbują, próżnuje;
skuć, skuwka, zasuwać, zasuwka;
chusta, drużyna

1.57.
Kolejno: dróżka, lód, ósmy, ów, ówczesny, pióro, mówić;
skrócić, wrócić;
klasówka, Rysiówna, zeszytów